Dochodzenie roszczeń przeciwko bakowi w postępowaniu grupowym jest co do zasady dopuszczalne. Stanowi alternatywę dla samodzielnej drogi sądowej – powództwa indywidualnego. Szczególnie dla konsumenta, obawiającego się samotnej walki
z bankiem, posiadającym przewagę organizacyjno-finansową. Będąc w grupie uzyskują przewagę zgodnie z maksymą „w grupie siła”.
Postępowanie grupowe posiada wiele zalet, ale jego skuteczność zależy od tego wg jakich kryteriów została zawiązana grupa. Dlatego przed pojęciem decyzji, który sposób dochodzenia roszczeń wybrać, warto poznać specyfikę postępowania grupowego.
Grupa powodów w postępowaniu zbiorowym
Żeby w ogóle rozważać postępowanie grupowe należy utworzyć grupę składającą się z co najmniej 10 osób, które występują przeciwko temu samemu pozwanemu z roszczeniami jednego rodzaju, tj. opartymi na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.
Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że to najłatwiejszy etap, skoro kredytu były udzielane masowo i w dodatku na podstawie umów zawieranych wg. wzorca. Pamiętać jednak należy, że przy kontroli abuzywności klauzul bierze się pod uwagę treść całej umowy oraz okoliczności jej zawarcia – i te elementy stanu faktycznego powinny takie same dla każdego członka grupy.
Ponieważ w postępowaniu grupowym podstawą dochodzenia roszczeń są te elementy stanu faktycznego które są dla członków grupy wspólne, poza zakresem rozpoznania znajdują się okoliczności które są różne dla członków grupy. Podnoszenie tych odrębnych okoliczności
w postępowaniu grupowym będzie wobec tego nieskuteczne, a w niektórych przypadkach może zatamować postępowanie.
Zawarcie umowy kredytowej z Bankiem będzie punktem wyjścia przy tworzeniu grupy. Następnym krokiem powinna być ocena czy dla każdego członka grupy spełnione są przesłanki, które umożliwiają kontrolę indywidualną abuzywności klauzul. Dlatego każdy członek grypy musi być konsumentem, którego wiąże z bankiem umowa zgodna z przedstawionym wzorcem, której nie negocjował. Umowy powinny zawierać tą samą brzmieniowo klauzule, które kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy.
Podporządkowanie grupie
Jeżeli ocena abuzywności klauzuli następuje według stanu z chwili zawarcia umowy i na tą chwilę ocenia się jej treść i okoliczności zawarcia to oczywisty wniosek jest taki, że te okoliczności również powinny być takie same dla wszystkich.
Natomiast jeżeli konsument chciałaby wykorzystać na swoją korzyść okoliczności, które dotyczą wyłącznie jego, nie może tego zrobić w postępowaniu grupowym. Może oznaczać to rezygnacje z części argumentów.
Jeżeli w toku postępowania pozwany zaproponuje zawarcie Ugody decyzja o jej przyjęciu będzie uzależniona od zgody więcej niż połowy członków grupy. To samo dotyczy cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia.
Dlaczego postępowanie grupowe trwa dłużej
W przypadku pozwów grupowych postępowanie trwa dłużej niż postępowanie z powództwa indywidualnego. Po pierwsze dlatego, że ustawa przewiduje postępowanie wstępne, które występuje tylko w postępowaniu grupowym. Na tym etapie sąd bada czy pozew spełnia warunku pozwu grupowego, w szczególności czy roszczenia członków grupy są oparte na tej samej podstawie faktycznej.
Sąd rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym o dopuszczalności postępowania grupowego
i odrzuca pozew, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.
Jeżeli sąd dopuści pozew do postępowania grupowego zostaje wydane odpowiednie postanowienie, na które przysługuje zażalenie. Jeżeli pozwany skorzysta z możliwości zaskarżenia – wydłuża się etap wstępny.
Jeżeli jednak postanowienie uprawomocni się to podlega ono ogłoszeniu. Ogłoszenie
o wszczęciu postępowania grupowego zawiera między innymi informacje o możliwości przystąpienia do grupy przez osoby, których roszczenia mogą być objęte powództwem grupowym. Termin na złożenie takiego oświadczenia wynosi od 1 do 3 miesięcy.
Na tak ustalony skład grupy pozwanemu przysługują zarzuty. Ich rozpoznanie przez sąd wydłuża czas trwania całego postępowania. Bank może próbować wykazać, że w stosunku do poszczególnych członków grupy zachodzą okoliczności szczególne np. związane z negocjowaniem umowy bądź zawarciem aneksów do umowy.
W postępowaniu indywidualnym badanie wymogów formalnych trwa dużo krócej. Jeżeli sąd dostrzeże braki wezwie do ich usunięcia i zajmie się sprawą merytorycznie. W przypadku pozwu grupowego samo ustalenie składu grupy powodowej jest czasochłonne, wymaga dokonania wielu ustaleń oraz ogłoszenia. Jest to czas przez który sąd wyłącznie ustala skład grupy, nie rozpatrując merytorycznie podnoszonych żądań.
Dlaczego w postępowaniu grupowym indywidualne określenie dochodzonej kwoty jest ograniczone
W samodzielnie wnoszonym powództwie, konsument dochodzi określonej indywidualnie kwoty pieniężnej. Jeżeli żąda zwrotu nadpłaconych rat za cały okres kredytowania
to w przypadku wygranej wyrok będzie podstawą do egzekucji całego roszczenia.
Natomiast w postępowaniu grupowym mamy do czynienia z ujednoliceniem roszczeń
w grupie. Powód nie może dochodzić indywidualnie ustalonej kwoty, ponieważ postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona poprzez zrównanie wysokości roszczenia dochodzonego przez członków grupy lub podgrupy.
Tak sprawę wyłożył sąd apelacyjny w Gdańsku w postanowieniu z dnia 14 maja 2013, V Acz 345/13 „Decydując się więc na prowadzenie sporu w tym postępowaniu, część z powodów musi się liczyć z niemożnością dochodzenia swoich roszczeń w pełnej wysokości, gdy roszczenia innych powodów są mniejsze. Ujednolicenie roszczeń, które jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia omawianego postępowania, sprowadza się bowiem do przyjęcia zryczałtowanej ich wysokości dla wszystkich powodów (co najmniej w ramach podgrupy) nie większej od najniższego roszczenia przysługującego jednemu z nich.”
Druga możliwość dla określenia żądania pozwu grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne to ograniczenie powództwa do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie lub zdarzenia. W tym przypadku postępowanie grupowe kończy się orzeczeniem
co do zasady, które dla konsumenta stanowiłoby tzw. prejudykat. Jeżeli została określona odpowiedzialność banku co do zasady, konieczne jest wystąpienie przeciwko bankowi
z roszczeniem o zasądzenie konkretnej kwoty pieniężnej (w postępowaniu indywidualnym) na podstawie już ustalonej odpowiedzialności.
Podsumowanie
Dla konsumentów dochodzących roszczeń pieniężnych z tytułu czynności bankowych
(np. kredytów) obowiązuje opłata sądowa w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu,
ale nie więcej niż 1.000,00 zł. Dla pozwu grupowego opłata sądowa to 2% wartości przedmiotu sporu. Dlatego w przypadku dochodzenia roszczeń z tytułu umów kredytowych obniżenie opłaty z 5 % do 2 % wartości przedmiotu sporu, traci na znaczeniu.
Do tego dalece wydłużony jest etap związany z ustaleniem czy powództwo nadaje się
do rozpoznania w postępowaniu grupowym, a potem z ustaleniem składu osobowego grupy.
Dlatego uważam, że wystąpienie z powództwem indywidualnym jest optymalnym postępowaniem sądowym, dla konsumentów, którzy żądają kontroli indywidualnej klauzul odsyłających do wartości Franka Szwajcarskiego, tj. kredytów denominowanych, waloryzowanych bądź indeksowanych.
Podstawa prawna: USTAWA z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Stan prawny na grudzień 2017r.
0 komentarzy