Cytat jest jednym z niewielu wyjątków, kiedy można wykorzystać bezpłatnie fragment cudzego utworu. Poniżej odpowiem na pytanie, kiedy można się nim posłużyć – nie narażając się na zarzut naruszenia prawa autorskiego.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04 lutego 1994 r. (Dz.U.2017.880 t.j. z dnia 2017.05.05) definiuje cytat jako przytaczanie urywków utworu lub drobnych utworów w całości.
Pozostałe warunki dozwolonego użytku to: uprzednie rozpowszechnienie cytowanego utworu oraz cel przytoczenia uzasadniony wyjaśnieniem, analizą krytyczną nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
Korzystając z cudzej twórczości należy szczególną uwagę zwrócić na wyraźne oddzielenie cytowanego fragmentu utworu oraz wskazanie autora i źródła cytatu np. tytułu powieści lub obrazu. Brak wskazania autorstwa stwarza ryzyko oskarżenia o plagiat!
Dozwolone jest posługiwanie się cytatem w utworze, który samodzielnie posiada cechy utworu. Nie będzie spełniona ta przesłanka, gdy tylko cytat będzie posiadał cechy utworu w rozumieniu Ustawy a utwór posiłkujący się cytatem będzie pozbawiony tych cech. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26/11/2004 (I CK 232/04), wyjaśnia to w następujący sposób: „przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.” Test na samoistność utworu proponują autorzy Janusz Barta i Ryszard Markiewicz w publikacji „Prawo autorskie” (Wolters Kluwer 2016). Polega on na ocenie: czy utwór pozbawiony cytatu samodzielnie spełnia przesłanki utworu przewidziane w art. 1 Ustawy. Pozytywny wynik świadcz o tym, że nie zostały przekroczone granice dozwolonego użytku.
Ciekawym przykładem sporu o prawo do cytatu jest sprawa pomiędzy wydawcą Dziennika Gazety Prawnej Spółką Infor Biznes przeciwko firmie Press – Service Monitoring Mediów.
Podając za portalem internetowym www.prawnik.pl: Sąd pierwszej instancji rozpatrujący sprawę uznał,
że kopiowanie całych artykułów a następnie odpłatne udostępnianie w ramach monitoringu mediów mieści się w prawie do cytatu. (Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 15 lipca 2016 r., sygn. akt IX GC 1323/15).
P.S. Cytowanie cudzych prywatnych wypowiedzi (które nie są utworami) należy oceniać z punktu widzenia naruszenia prawa do prywatności lub dobrego imienia.
0 komentarzy