Adaptacja, przeróbka, tłumaczenie – wykonywanie praw zależnych.

Pomimo przeniesienia całości autorskich praw majątkowych do utworu, przy twórcy pozostaje szczególne uprawnienie o charakterze majątkowym tj. prawo do zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego. Utwór zależny to w skrócie opracowanie utworu pierwotnego (więcej informacji na temat utworu zależnego znajdziecie w moim poście: „Od czego zależy prawo zależne”, który znajdziecie pod linkiem https://radcaprawnyefm.pl/od-czego-zalezy-prawo-zalezne/

Jeżeli zajrzymy do Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej „Ustawa”), to w art. 46 Ustawy przeczytamy, że prawo to zostaje przy twórcy – pomimo tego, że doszło do przeniesienia całość autorskich praw majątkowych. Przy czym jest to przepis, który stosuje się wyłącznie w sytuacji, gdy strony nie umówiły się inaczej.

Jeżeli zamiarem stron jest przeniesienie również tego uprawnienia, powinien być on wyraźnie wyartykułowany w Umowie, zazwyczaj w formie odrębnej klauzuli umownej. Prawo do zezwalania na wykonywanie prawa zależnego jest prawem majątkowym, które jest zbywane i dziedziczne. Do określenia zakresu zezwolenia należy zastosować przepisy dotyczące pól eksploatacji. Zasadne jest, aby strony określiły zasady wynagrodzenia twórcy z tytułu przeniesienia tego prawa.

Z kolei twórcy opracowań, którzy są zobowiązani do uzyskania zgody na eksploatację utworu zależnego, muszą ustalić podmiot uprawniony do jej udzielenia. Warto wiedzieć, że może to być twórca, ale również nabywca prawa autorskiego – wszystko zależy od umowy miedzy tymi stronami. Dlatego przy pozyskiwaniu zgody na wykonywanie prawa zależnych zasadne jest odebranie co najmniej zapewnienie o tym, że podmiot jest wyłącznie uprawniony do jej udzielenia lub żądanie dostępu do odpowiednich dokumentów.

Chciałabym jeszcze wskazać, że do rozpoczęcia korzystania z utworu zależnego, obok zgody uprawnionego na wykonywanie praw zależnych – może być wymagana zgoda uprawnionego z tytułu praw autorskich do utworu.

Z taką sytuacją spotkamy się w następującym przykładowym stanie faktycznym: Autor utworu literackiego – powieści, przeniósł na Wydawcę całość majątkowych praw autorskich do utworu. Umowa z wydawcą milczy na temat praw zależnych (co w rzeczywistości rzadko się zdarza). Dramaturg zainteresowanym adaptacją teatralną, w takiej sytuacji powinien zwrócić się do autora o zgodę na adaptację, ale również do Wydawcy o zgodę na wykorzystanie w adaptacji teatralnej elementów twórczych dzieła pierwotnego (np. przeniesionych wprost z powieści dialogów).