Domena Publiczna

Pierwszy stycznia to nie tylko początek Nowego Roku, ale również Święto Domeny Publicznej.

Jest to bowiem dzień, w którym utwory przechodzą do domeny publicznej na skutek wygaśnięcia majątkowych praw autorskich. Zgodnie z przepisami prawa autorskiego[1] autorskie prawa majątkowe co do zasady gasną z upływem siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy. Przy czym czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminu ich wygaśnięcia.[2]

Dlatego w dniu 1 stycznia 2022r. wygasają prawa autorskie do utworów, których twórcy zmarli w roku 1951.[3]

Ta informacja ma doniosłe znaczenie z punktu widzenia eksploatacji utworów. Oznacza bowiem, że korzystanie nie wymaga niczyjej zgody, w szczególności zgody spadkobierców lub innych uprawnionych z tytułu nabycia praw autorskich. Każdy może korzystać z utworów znajdujących się w domenie publicznej bez konieczności zawierania umów licencyjnych „za darmo” (bez konieczności uiszczania opłat licencyjnych). Zatem z takich utworów można korzystać na każdym możliwym polu eksploatacji[4], przestrzegając jednak osobistych praw autorskich  (te bowiem nie wygasają).[5]

Ponadto przejście do domeny publicznej oznacza również możliwość swobodnego korzystania z praw zależnych do utworów, tj. korzystania z tłumaczeń i opracowań (adaptacji utworów).

Listę autorów, których utwory wchodzą do domeny publicznej z dniem 1 stycznia 2022r. znajdziecie na stronie Legalnej Kultury https://www.legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/3667,domena-publiczna-ad-2022

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

[1] Art.  36 Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej Ustawa)

[2] Art. 39 Ustawy

[3] Oczywiście w domenie publicznej znajdują się również utwory twórców, którzy zmarli wcześniej tj. przed 1951r.

[4] Art. 50 Ustawy

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

[5] Art. 16  Ustawy.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.