Dzisiejszy wpis jest komentarzem do sporu o autorstwo między dwoma artystami (linki podaję na końcu).
Przed sąd francuski trafił spór dotyczący znanego i wystawiającego również w Polsce artysty rzeźbiarza Maurizio Cattelana. Jego rzeźba zatytułowana „Dziewiąta godzina” przedstawiała papieża Jana Pawła II, który leży przygnieciony przez meteoryt i swego czasu wzbudzała w Polsce wiele kontrowersji.
Swoje roszczenia do autorstwa dziewięciu prac Cattelana podnosi ich rzeczywisty wykonawca rzeźbiarz Daniel Druet. Uważa, że Cattelana nie był i nie jest w stanie wykonać samodzielnie rzeźb i dlatego on jest ich autorem.
Sprawa ta dotyczy kwestii podstawowych dla prawa autorskiego, czyli ustalenia kto jest autorem utworu oraz ustalenia granicy między ideą utworu a sposobem jego ustalenia.
Swoje rozważania zacznę od uwagi, że autorstwo utworu należy do zagadnień faktycznych. Autorem jest ta osoba, która faktycznie stworzyła utwór lub wniosła swój wkład twórczy w jego postawnie.
W przypadku, gdy utwór powstaje w rezultacie współdziałania kilku osób konieczne jest ustalenie jakich charakter miał wkład każdej z tych osób do powstania utworu. Natomiast przy stwierdzeniu, że wkład ma charakter twórczy – ustalenie wysokości udziału każdego ze współautora.
W praktyce ustalenie tych okoliczności jest bardzo trudne. Szczególnie, że każda ze współpracujących osób posiada swoją subiektywną ocenę własnego udziału. Dlatego bardzo ważne jest zawarcie umowy, która określa charakter wkładu, a jeżeli jest twórczy – również udziały w przyszłym prawie a ewentualnie ich przeniesienie czy zasady wskazywania autorstwa. Ponieważ, jak to często bywa, współpraca między Cattealana a Druet miała charakter nieformalny, jej skutki ostatecznie będzie oceniał sąd.
W tej sprawie Druet podnosi, że Cattealana stworzył koncepcję rzeźby, którą on wykonał i to jemu przysługują prawa autorskie.
Rozważanie tej kwestii wymaga określenia istotny utworu. Utwór jest dobrem niematerialnym, rezultatem twórczej pracy człowieka, który istnieje niezalenie do egzemplarza, w którym został ucieleśniony. Utwór jest chroniony w granicach sposobu wyrażenia, ale idea którą wyraża pozostaje wolna. Utwór i w ogóle twórczość powstaje tam gdzie istnieje przestrzeń swobody twórczej, w której autor dokonuje artystycznych wyborów. Dlatego pytanie o autorstwo rzeźb Cattelana to pytanie o sposób współpracy z Druet i o to czy posiadał on, jako wykonawca, swobodę twórczą przy realizacji zlecenia.
Można również zadać pytanie czy koncepcja Cattelana była na tyle precyzyjna, że każdy jej wykonawca zrealizowałby ją w ten sam sposób czy z takim samym rezultatem?
Na tą chwilę, przy posiadaniu szczątkowej wiedzy na temat współpracy artystów, skłaniam się ku rozstrzygnięciu o istnieniu najwyżej współautorstwa. Nie sposób bowiem przychylić się w całości do stanowiska Drueta, w tym do całkowitego pominięcia wkładu twórczego Cattelana.
Z niecierpliwością czekam na orzeczenie w tej sprawie.
r.pr. Elżbieta Figat-Michalak
https://www.perrotin.com/artists/Maurizio_Cattelan/2/him/6510
0 komentarzy