Film fabularny i reklamowy, animowany i dokumentalny, telenowela i serial TV to kategorie utworów, które w Ustawie* nazywane są zbiorczo utworami audiowizualnymi.
Utwory te wyróżniają się skomplikowaną strukturą i dlatego w Ustawie zostały wyodrębnione szczególne przepisy dotyczące filmów, które znajdziemy w Rozdziale 6 (art. 69-73).
Zgodnie z tymi przepisami film stanowi utwór współautorski. Współtwórcami utworu audiowizualnego są osoby, które wniosły wkład twórczy w jego powstanie. Katalog tych osób jest otwarty, chociaż Ustawa wyszczególnia wśród współtwórców: reżysera, operatora obrazu, twórcę adaptacji utworu literackiego, twórcę stworzonych dla utworu audiowizualnego utworów muzycznych lub słowno-muzycznych oraz scenarzystę. Wkłady twórcze mają różny charakter i wpływ na finalny obraz. Są również różnicowane w ten sposób, że niektóre wkłady twórcze są niesamodzielne wobec filmu np. wkład reżysera, a inne z powodzeniem funkcjonują poza nim i mogą być eksploatowane poza utworem audiowizualnym np. muzyka filmowa.
Z chwilą ustalenia filmu, osoby które odcisnęły w nim swoje twórcze piętno, stają się współautorami. W języku prawnym powiemy, że w odniesieniu do współtwórców utworu audiowizualnego dochodzi do pierwotnego nabycia praw autorskich.
Producent, który „ponosi koszty wytworzenia utworu i ryzyko jego eksploatacji, organizuje techniczne i rzeczowe przesłanki produkcji utworu i zawarła we własnym imieniu i na własny rachunek umowę o stworzenie utworu.”** nabywa prawa wtórnie od współautorów.
Do nabycia praw autorskich przez Producenta dochodzi poprzez zawarcie umów ze współautorami. Prawo autorskie w tym miejscu chroni producenta, doceniając jego wysiłek w organizację produkcji filmowej, i ustala domniemanie prawne, zgodnie z którym producent utworu audiowizualnego nabywa na mocy umowy o stworzenie utworu albo umowy o wykorzystanie już istniejącego utworu w filmie wyłączne prawa majątkowe do eksploatacji tych utworów w ramach utworu audiowizualnego jako całości.
Podsumowanie:
- Film jest utworem współautorskim. Prawa autorskie do filmu przysługują wspólnie wszystkim osobom, które wniosły wkład twórczy.
- W celu nabycia praw do filmu producent musi zawrzeć umowę nabycia wkładu twórczego z każdym współautorem.
- lub co najmniej umowę o stworzenie utworu albo umowę o wykorzystanie już istniejącego utworu w filmie.
W kolejnych artykułach zajmę się problemami prawnymi, które mogą pojawić się w związku z nabyciem praw do scenariusza. Zapraszam!
*Ustawa z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dalej Ustawa.
** Cytuję treść tezy Orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 stycznia 2003r. wydanego w sprawie prowadzonej pod Sygnaturą I ACa 1137/02
radca prawny Elżbieta Figat-Michalak
Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcapranwyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.
Dzień dobry. Mam pytanie: pierwotne nabycie praw autorskich: kto nabywa od twórców? Wydaje mi się, że producent, ale pisze Pani, że Producent nabywa prawa wtórne. O co dokładnie chodzi?
Dzień dobry,
Producent nabywa prawa wtórnie na mocy umowy z twórcą. Z momentem powstania utworu (w tym przypadku wkładu twórczego do utworu audiowizualnego) prawa autorskie przysługują autorowi (współtwórcy), który przenosi je na producenta.
Inaczej jest w przypadku praw autorskich do utworu zbiorowego, np. encyklopedii lub publikacji periodycznej, które przysługują wydawcy. Wydawca nabywa prawa do utworu zbiorowego pierwotnie, ponieważ z momentem powstania utworu powstają na jego rzecz.
Prawo autorskie mówi o nabyciu przez producenta praw do eksploatacji a nie praw autorskich materialnych nie mówiąc już o osobistych
Dzień dobry,
Producent – z mocy Ustawy i zawarcia umowy o stworzenie utworu dla filmu – nabywa w pełni majątkowe prawa autorskie do tego filmu. Jeżeli utwór stworzony dla filmu może być przedmiotem eksploatacji poza filmem, to prawa majątkowe w tym zakresie pozostają przy autorze (chyba, że umowa z producentem zakłada przeniesienie praw w szerszym zakresie).
Natomiast autorskie prawa osobiste z natury są niezbywalne i przysługują autorom.