Przez umowę fonograficzną rozumiem umowę zawieraną przez producenta – wydawcę muzycznego, dalej „Producent” lub „Wydawca”, z artystą wykonawcą, dalej „Wykonawca”. Producent jest w tym układzie przedsiębiorcą a Wykonawca osobą fizyczną i najczęściej nie prowadzi działalności gospodarczej.

Nietrudno z powyższych okoliczności wywnioskować, że to Producent będzie autorem umowy i zaproponuje jej treść Wykonawcy. Taka umowa, uzasadniana zwyczajami rynkowymi oraz standardami obowiązującymi u Producenta, będzie punktem wyjścia dla dalszych negocjacji.

Co istotne umowa fonograficzna nie posiada odrębnej regulacji ustawowej a ustalenie jej treści odbywa się w granicach swobody umów. Umowa ta zawiera jednak rozwiązania właściwe dla innych umów nazwanych i jest w istocie ich kompilacją. W szczególności zawiera elementy umowy o dzieło, licencji albo przeniesienia praw autorskich lub pokrewnych, umowy agencyjnej i umowy o świadczenie usług.

Przedmiot umowy fonograficznej

Przedmiotem umowy jest produkcja a następnie dystrybucja fonogramu artystycznego wykonania utworu słowno-muzycznego przez producenta.

Fonogram to pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu (tutaj słowno-muzycznego). Producent fonogramu nabywa prawa pokrewne do fonogramu i może z niego korzystać w każdy sposób.[1]

Artystycznym wykonaniem jest każde artystyczne wykonanie utworu. W przypadku utworu słowno-muzycznego będą to działania wokalisty oraz instrumentalisty, którzy biorą udział w nagraniu fonogramu. Na rzecz Wykonawcy powstaje prawo pokrewne do artystycznego wykonania, które uprawnia go do korzystania z tego wykonania oraz rozporządzania nim w każdy sposób.[2]

Z kolei utwór słowno-muzyczny to nic innego jak piosenka, na którą składa się tekst i linia melodyczna. Autorowi piosenki przysługują prawa autorskie, które uprawniają go do eksploatacji utworu i rozporządzania nim w każdy sposób.[3]

Dlatego Wytwórnia musi uzyskać zgodę lub nabyć prawa pokrewne do artystycznego wykonania jaki i prawa autorskie do piosenki, żeby korzystać z fonogramu.

Zobowiązania stron umowy fonograficznej

Główny obowiązek Producenta to organizacja sesji nagraniowej a następnie dystrybucja fonogramu (rozumiana szeroko jako rozpowszechnianie fonogramu i wprowadzanie jego egzemplarzy do obrotu). Na potrzeby dystrybucji Wydawca planuje a następnie prowadzi działania promocyjne i reklamowe. Wydawca może również podjąć się organizacji trasy koncertowej Wykonawcy.

Po stronie Wykonawcy głównym obowiązkiem będzie osobiste stawiennictwo na sesji nagraniowej i profesjonalne wykonanie piosenki. Dodatkowo Wykonawca będzie zobowiązany do  udziału w promocji, uczestniczenia w nagraniu teledysku czy do udzielania wywiadów. Jeżeli Wykonawca jest również autorem piosenek, umowa fonograficzna będzie go zobowiązywała do ich przedstawienia w ustalonym terminie.

Klauzula prawa autorskiego

W celu uzyskania przez producenta uprawnienia do korzystania z fonogramu umowa fonograficzna musi zawierać pewne postanowienia w zakresie praw autorskich i pokrewnych. Już z samego faktu produkcji fonogramu producent jest uprawniony z tytułu praw pokrewnych do fonogramu.

Musi jednak uzyskać uprawnienia do korzystanie z artystycznego wykonania i piosenek, które zostały utrwalone na fonogramie. Specjalnie używam wyrażenia „uzyskać uprawnienia” ponieważ tym tytułem prawnym do eksploatacji może być zarówno nabycie praw jak i uzyskanie licencji wyłącznej. Ponieważ zarówno nabycie praw jaki i  licencja wyłączna wymagają formy pisemnej, umowa fonograficzna zawsze będzie zawierana na piśmie.

Wybór miedzy przeniesieniem praw a licencją bezpośrednio wpływa na prawo Wykonawcy do tantiem.

Na co zwrócić uwagę

Powyżej wyszczególniłam konieczne elementy umowy fonograficznej, natomiast na zakończenie wskaże te zapisy, na które moim zdaniem należy zwrócić szczególną uwagę.

1. Sposób określenia terminów, w szczególności terminu rozpowszechnienia fonogramu przez Producenta.
2. Okres obowiązywania Umowy, ze szczególnym zwróceniem uwagi na możliwość wcześniejszego jej rozwiązania i skutków rozwiązania dla praw autorskich i pokrewnych.
3. Zakres wymaganego przez Producenta pełnomocnictwa do korzystania z wizerunku i innych dóbr osobistych Wykonawcy.
4. Wpływ Wykonawcy na kampanie promocyjną.
5. Sposób ustalania wynagrodzenia Wykonawcy (w tym zaliczki) oraz sposób realizacji obowiązków informacyjnych przez Producenta.
6. Ustalenie budżetu produkcji i reklamy fonogramu.

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

---

---

[1] Art. 94 Ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne.

[2] Art. 85 Ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne.

[3] Art. 1 oraz 16 i 17 Ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne.