Wizerunek jest chroniony jako dobro osobiste na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego oraz na podstawie Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dalej „prawo autorskie”.
Art. 81 prawa autorskiego wskazuje wprost, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej (zezwolenie nie jest wymagane, gdy osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie). Dalej przepis mówi, że zgoda nie jest wymagana na rozpowszechnianie wizerunku: osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych; osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Wizerunek osoby fizycznej to „dostrzegalne, fizyczne cechy człowieka, tworzące jego wygląd i pozwalające na identyfikację danej osoby wśród innych ludzi, bądź też: skonkretyzowane ustalenie obrazu fizycznego człowieka, zdatne do zwielokrotnienia i rozpowszechnienia.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie Sygnatura akt I ACa 1826/15) Wizerunek osoby może być przestawiony za pomocą fotografii ale też rysunku, wycinanki sylwetki, filmu (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, Sygnatura akt I ACa 15/15)
Ochrona wizerunku aktualizuje się w sytuacji w której istnieje możliwość identyfikacji czyli rozpoznania konkretnej osoby. Ustawa nie uzależnia ochrony od faktycznego rozpoznania przez określoną ilość osób, wystarczy że osoba zostanie zidentyfikowana przez krąg najbliższych, rodzinę, przyjaciół lub współpracowników. Nie tylko twarz osoby przestawionej doprowadzi do jej rozpoznania – można rozpoznać osobę po fryzurze, sylwetce, charakterystycznym sposobie ubierania się, sposobie w jaki się porusza. Aktualną niemożność rozpoznania osoby na zdjęciu sprzed lat, nie oznacza, że prawo do ochrony wizerunku wygasa. Możliwość identyfikacji ocenia się na chwilę utrwalenia wizerunku.
Ustawa rozróżnia dwie czynności: utrwalanie wizerunku, które nie wymaga zgody, ale może naruszać prawo do prywatności – i rozpowszechnianie, które polega
na udostępnieniu wizerunku w taki sposób, że może się z nim zapoznać nieograniczona ilość osób i wymaga zgody.
Jak pisałam na początku są dwie sytuacje, które zwalniają od obowiązku uzyskania zgody. Poza moim zainteresowaniem jest kwestia osób publicznie znanych. Pytanie nad którym chcę się pochylić brzmi: czy utrwalenie wizerunku osoby na wydarzeniu publicznym zawsze daje uprawnienie do rozpowszechniania wizerunku tej osoby bez jej zgody?
Cel regulacji wydaje się oczywisty, jest to potrzeba relacjonowania wydarzeń publicznych takich jak np. strajki, manifestacje, czy też uroczystości państwowe a jego źródłem jest prawo do informacji. Przepis pozwala na szerokie stosowanie odstąpienia od uzyskania zgody, na co wskazuje sformułowanie „całości takiej jak…” Prowadzi do wniosku, że okoliczności utrwalenia wizerunku są wymienione przykładowo a decydujące znaczenie ma ustalenie czy wizerunek osoby jest szczegółem całości. „Dla zastosowania art. 81 ust. 2 pkt 2 prawa autorskiego rozstrzygające znaczenie ma zatem ustalenie w strukturze przedstawienia relacji między wizerunkiem osoby a pozostałymi elementami jego treści. Jeśli wizerunek osoby stanowi wyłącznie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawienia, czyli, że w razie jego usunięcia nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia, to rozpowszechnianie nie wymaga zezwolenia.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie Sygnatura akt I ACa 2383/15). Zgoda nie jest wymagana, gdy miejsce lub wydarzenie stanowi główny przedmiot przedstawionej treści.
Ciekawie tą kwestię ujął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku w sprawie Sygnatura akt I ACa 429/14, w którym orzekł, że osoba która bierze udział w publicznym zgromadzeniu w sposób dorozumiany nie tyle wyraża zgodę na rozpowszechnianie wizerunku co po prostu godzi się na rozpowszechnianie swojego wizerunku w ramach publikacji całości.
Wobec tego takie działania jak – publikowanie w internecie starych zdjęć klasowych lub rozpowszechnianie zdjęć wykonanych w czasie trwania zdarzenia publicznego, ale skadrowanych na konkretnych uczestników, stanowiących ich portrety jest wkroczeniem w sferę dóbr osobistych osób na nich utrwalonych i wymaga ich zgody.
W przypadku naruszenia prawa do wizerunku przysługuje prawo do żądania zaniechania działań zagrażającym chronionym dobrom oraz do usunięcia skutków dokonanych już naruszeń. W przypadku zawinionego naruszenia możliwe jest domaganie się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub żądanie uiszczenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
0 komentarzy