Kwestią fotografii zajmowałam się już wcześniej, pisząc o elementach chronionych oraz kryteriach oceny ładunku twórczego zdjęcia:

https://radcaprawnyefm.pl/to-sztuka-zrobic-zdjecie/

Dzisiaj omówię zagadnienie klasyfikacji fotografii jako utworu z perspektywy historycznej. Na gruncie obowiązującej dzisiaj Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. prawo autorskie i prawa pokrewne nabycie praw autorskich jest odformalizowane a ochrona rozpoczyna się z momentem ustalenia utworu.

Jednakże wcześniejsza ustawa, z 1952r. ustalała warunki formalne, których spełnienie było konieczne dla nabycia praw autorskich do fotografii. Zapis art. 2 poprzedniej Ustawy stanowił, że „ utwór wykonany sposobem fotograficznym lub do fotografii podobnym jest przedmiotem prawa autorskiego, jeżeli na utworze uwidoczniono wyraźnie zastrzeżenie prawa autorskiego”. Równocześnie ustawa ta wyraźnie wyłączała spod ochrony „reporterskie zdjęcia fotograficzne”.

Autor fotografii wykonanej przed 04 lutym 1994r. samodzielnie decydował, czy chce objąć wykonane zdjęcie prawno-autorską ochroną. Jeżeli tak, umieszczał na zdjęciu zastrzeżenie. Brak zastrzeżenia oznaczał, że fotografia nie jest utworem i nie mają do niej zastosowania przepisy prawa autorskiego.

Pod rządami aktualnej ustawy, prawidłowe jest założenie, że każde zdjęcie jest utworem, ponieważ dla fotografii ustalono niskie progi twórczości. Autor nie ma obowiązku manifestowania swojego stosunku do zdjęcia poprzez dokonywanie dodatkowych zastrzeżeń. Aby wykorzystać zdjęcia legalnie, konieczne jest legitymowanie się zgodą fotografa (licencja, licencja CC).

radca prawny Elżbieta Figat-Michalak

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcapranwyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.

Dla mnie sytuacja między autorami „Wiedźmina” i Gry na niej opartej, jest o tyle ciekawa, że orzecznictwo na bazie art. 44 Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Ustawa) jest niewielkie, tym samym ewentualny spór sądowy wzbogaciłby wykładnie tego przepisu.

W tym wpisie chciałabym omówić orzeczenie, które wydał Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w związku z roszczeniem autora opartym na art. 44 Ustawy (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 sierpnia 2009 r. I ACa 502/09).  Sąd poczynił kilka ustaleń, wartych odnotowania.

W pierwszej kolejności zostało stwierdzone, że norma art. 44 Ustawy ma charakter bezwzględny. Oznacza to, że Autor nie może się umownie zrzec omawianego roszczenia. A jeżeli umowa licencji czy przeniesienia praw zawiera przeciwne postanowienia, to są one nieskuteczne. Taka interpretacja przepisu jest zgodna z celem Ustawy tj. ochroną autora.

Druga teza orzeczenia dotyczy postępowania sądowego i zagadnienia ciężaru dowodu w sporze między autorem a nabywcą praw. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 6 Kodeksu Cywilnego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Zgodnie z tym przepisem to autor powinien wykazać wszystkie przesłanki uzasadniające podwyższenie wynagrodzenia na podstawie art. 44 Ustawy. O ile jednak autor jest w stanie bez problemu udowodnić wysokość swojego wynagrodzenia o tyle wykazanie zysku nabywcy jest utrudnione.

Autor zazwyczaj nie ma możliwości weryfikacji wpływów z korzystania z utworu, poza sytuacją ,w której wynagrodzenie autora zostało ustalone jako procent od zysku. Wtedy na podstawie art. 47 przysługuje prawo do informacji o wpływach z korzystania z utworu, realizowane poprzez uprawnienie do wglądu do dokumentacji mającej istotne znaczenie dla określenia wysokości tego wynagrodzenia.

Dlatego bardzo ważne jest prawidłowe zgłoszenie wniosków dowodowych w pozwie. W postępowaniu autor może wyłącznie domagać się zobowiązania przeciwnika procesowego do przedstawienia niezbędnych dowodów.

Taka sytuacja jest o tyle trudna dla pozwanego, że zostaje zobowiązany przez Sąd do wykazania danych na swoja niekorzyść …. opór będzie jednak bezskuteczny.

Sąd Apelacyjny w omawianej sprawie poparł pogląd „wyrażony przez Sąd Najwyższy (zob. wyrok z 3 marca 1971, II PR 453/70 – nie publ. i wyrok z 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06 – LEX nr 14120), że ilekroć jedna ze stron swym postępowaniem spowoduje uniemożliwienie lub znaczne utrudnienie wykazania okoliczności przeciwnikowi, na którym spoczywał ciężar ich udowodnienia, wówczas na tę stronę przechodzi ciężar dowodu, co do tego, że okoliczności takie nie zachodziły. Żądanie udowodnienia przez stronę zysku przeciwnika procesowego, który oświadcza, że nie jest w stanie przedłożyć dowodów i nie naprowadza żadnych twierdzeń pozwalających zysk ten odtworzyć, w istocie prowadziłoby do pozbawienia powoda możliwości dochodzenia swych praw.”

Zwracam uwagę, że ustalenie wartości zysku nabywcy praw jest konieczne dla zobrazowana dysproporcji względem wynagrodzenia twórcy. Wystarczające wobec tego  będzie ustalenie skali zysku. Na tej odstawie Sąd bowiem o „stosownym podwyższeniu wynagrodzenia”.

Taka wykładnia przepisu czyni art. 44 Ustawy skutecznym narzędziem dla sądowej korekty wynagrodzenia twórcy.

radca prawny Elżbieta Figat-Michalak

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcapranwyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.

Prawo autorskie chroni twórcę – do tego stopnia, że jeżeli sprzeda prawa do utworu za tanio to może żądać od nabywcy dopłaty!

Podstawą do formułowania żądań przez autora jest art. 44 Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Mówi on o tym, że „w razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd.” Przepis funkcjonuje pod nazwą „klauzula bestsellerowa”.

W jakiej sytuacji przepis znajdzie zastosowanie?

1. Na klauzule bestsellerową może się powołać wyłącznie autor w stosunku do nabywcy praw. Żądanie korekty wynagrodzenia nie będzie skuteczne wobec kolejnych nabywców (jeżeli prawa majątkowe polegały dalszemu obrotowi).
2. Korzystanie z utworu zgodnie z umową przeniesienia prawa bądź licencyjną, generuje korzyści, przy których wynagrodzenie autora należy ocenić jako rażąco niskie. Na przepis art. 44 może się powołać autor, którego wynagrodzenie na dzień zawierania umowy wydawało się adekwatne a dysproporcja pojawiła się po rozpoczęciu eksploatacji utworu.
3. O zwiększeniu wynagrodzenia autora decyduje Sąd, który ustala jakie wynagrodzenie będzie adekwatne dla przeniesienia praw, przy uwzględnieniu korzyści, jakie z korzystania odniósł nabywca/licencjobiorca.

W następnym artykule rozwinę temat dochodzenia roszczenia z art. 44 Ustawy na drodze sądowej.

radca prawny Elżbieta Figat-Michalak

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcapranwyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.