Domena Publiczna

Domena Publiczna

utworzone przez | sty 3, 2022 | Prawo autorskie

Pierwszy stycznia to nie tylko początek Nowego Roku, ale również Święto Domeny Publicznej.

Jest to bowiem dzień, w którym utwory przechodzą do domeny publicznej na skutek wygaśnięcia majątkowych praw autorskich. Zgodnie z przepisami prawa autorskiego[1] autorskie prawa majątkowe co do zasady gasną z upływem siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy. Przy czym czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminu ich wygaśnięcia.[2]

Dlatego w dniu 1 stycznia 2022r. wygasają prawa autorskie do utworów, których twórcy zmarli w roku 1951.[3]

Ta informacja ma doniosłe znaczenie z punktu widzenia eksploatacji utworów. Oznacza bowiem, że korzystanie nie wymaga niczyjej zgody, w szczególności zgody spadkobierców lub innych uprawnionych z tytułu nabycia praw autorskich. Każdy może korzystać z utworów znajdujących się w domenie publicznej bez konieczności zawierania umów licencyjnych „za darmo” (bez konieczności uiszczania opłat licencyjnych). Zatem z takich utworów można korzystać na każdym możliwym polu eksploatacji[4], przestrzegając jednak osobistych praw autorskich  (te bowiem nie wygasają).[5]

Ponadto przejście do domeny publicznej oznacza również możliwość swobodnego korzystania z praw zależnych do utworów, tj. korzystania z tłumaczeń i opracowań (adaptacji utworów).

Listę autorów, których utwory wchodzą do domeny publicznej z dniem 1 stycznia 2022r. znajdziecie na stronie Legalnej Kultury https://www.legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/3667,domena-publiczna-ad-2022

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

[1] Art.  36 Ustawy z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej Ustawa)

[2] Art. 39 Ustawy

[3] Oczywiście w domenie publicznej znajdują się również utwory twórców, którzy zmarli wcześniej tj. przed 1951r.

[4] Art. 50 Ustawy

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

[5] Art. 16  Ustawy.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Ugoda w postępowaniu sprzeciwowym

Ugoda w postępowaniu sprzeciwowym

utworzone przez | paź 26, 2021 | Znaki towarowe

W dzisiejszym wpisie omówię postępowanie w sprawie rejestracji znaku towarowego przed Urzędem Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP). Wpis dotyczy krajowej rejestracji znaków towarowych, której podstawą prawną jest Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. prawo własności przemysłowej. Moim celem jest opisanie specyfiki tego postępowania, na którą składa się możliwość sprzeciwu wobec rejestracji przez uprawnionych do znaków kolizyjnych a następnie zawarcia ugody z wnoszącym sprzeciw.

Wniosek

Wniosek o rejestrację znaku towarowego składa się do UPRP. Można tego dokonać online za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego, podpisując go elektronicznym podpisem certyfikowanym lub profilem zaufanym.

Wniosek o rejestrację znaku towarowego możesz złożyć samodzielnie lub ustanowić w tym celu profesjonalnego pełnomocnika. Pełnomocnik wyda opinię czy wobec Twojego znaku nie zachodzą bezwzględne przeszkody rejestracji oraz czy nie ma znaków kolizyjnych. Będzie Cię również reprezentował w postępowaniu rejestrowym. Twoim pełnomocnikiem może być rzecznik patentowy, adwokat lub radca prawny.

Wniosek o rejestrację powinien zawierać co najmniej wskazanie samego znaku oraz towarów lub usług, dla których jest przeznaczony. Jeden wniosek może obejmować wyłącznie jeden znak.

Jeżeli zgłoszenie nie zawiera braków formalnych i nie występują bezwzględne przeszkody udzielania prawa ochronnego, UPRP dokonuje ogłoszenia o zgłoszeniu znaku towarowego w Biuletynie. Biuletyn jest dostępny online pod adresem https://uprp.gov.pl/pl/publikacje/biuletyn-i-wiadomosci-uprp.

Sprzeciw

Ogłoszenie rozpoczyna 3 miesięczny okres sprzeciwowy. W tym czasie uprawnieni z wcześniejszych praw mogą sprzeciwić się rejestracji (jeżeli udzielenie prawa ochronnego uznają za kolizyjne wobec przysługujących im praw). Zatem ze sprzeciwem może wystąpić uprawniony do wcześniejszego znaku towarowego, uprawniony z wcześniejszego prawa osobistego (np. wizerunku czy firmy) lub majątkowego (np. z tytułu majątkowych praw autorskich), a także  uprawniony do wykonywania praw wynikających z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego.

Podstawą prawną sprzeciwu są przepisy art. 1291 ust. 4[1] lub art. 1321 ust. 1-3[2] Ustawy.

Postępowanie sprzeciwowe toczy się między zgłaszającym i wnoszącym sprzeciw przed Urzędem Patentowym (postępowanie prowadzi ekspert tego Urzędu). Jego przebieg wyznaczają pisma procesowe oraz terminy określone w przepisach.

Negocjacje

Zgłaszający znak zostaje poinformowany przez UPRP o wniesieniu sprzeciwu i równocześnie o możliwości ugodowego rozstrzygnięcia sporu w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania tej informacji. Dwumiesięczny termin może zostać przedłużony do 6 miesięcy na zgodny wniosek stron postępowania sprzeciwowego.

W tym okresie strony mogą przedstawiać swoje stanowiska oraz wymieniać się propozycjami ugodowymi.

Moje doświadczenie wskazuje, że po sprzeciwie można znaleźć przestrzeń dla ugodowego rozwiązania sporu przy realizacji interesów zgłaszającego. Porozumienie może obejmować ograniczenie wykazu towarów i usług w tej rejestracji albo zawierać ustalenia na przyszłość (zazwyczaj w sytuacji wyraźnej kolizji znaków).

W przypadku, gdy strony nie wypracują rozwiązania ugodowego, postępowanie sprzeciwowe toczy się dalej do momentu rozstrzygnięcia przez Urząd.

Ugoda

Zawarcie ugody przez zgłaszającego znak i wnoszącego sprzeciw – kończy postępowanie sprzeciwowe. Postępowanie rejestracyjne jest prowadzone w zakresie zgodnym z jej ustaleniami.

Rejestracja

Ugodowe rozwiązanie sporu prowadzi do uzyskania prawa ochronnego przez Zgłaszającego.

Postępowanie sprzeciwowe

Jeżeli nie dojdzie do zawarcia ugody, UPRP rozpatruje sprzeciw i wydaje decyzję o oddaleniu sprzeciwu lub uznaniu go za zasadny w całości lub części. W tym drugim przypadku prawo ochronne nie jest udzielane lub rejestracja zgłoszonego znaku zostaje ograniczona.

Podsumowanie

Warto wykorzystać szansę jaką przewidują przepisy prawa i przystąpić od negocjacji z uprawnionym do kolizyjnego znaku towarowego. Z mojego doświadczenia wynika, że podejmując rozmowy ugodowe można ustalić takie rozwiązanie, które będzie korzystne dla obu stron.

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

 

[1] Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych.

[2] 1. Po rozpatrzeniu sprzeciwu, o którym mowa w art. 1526a ust. 1 lub art. 15217 ust. 1, uznanego za zasadny nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy:

1) którego używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich;

2) identyczny ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów;

3) identyczny lub podobny do znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje, w szczególności ryzyko skojarzenia znaku zgłoszonego ze znakiem wcześniejszym;

4) identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli używanie zgłoszonego znaku bez uzasadnionej przyczyny mogłoby przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego;

5) identyczny lub podobny do znaku towarowego, który przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego był w Rzeczypospolitej Polskiej powszechnie znany i używany jako znak towarowy przeznaczony do oznaczania towarów identycznych lub podobnych pochodzących od innej osoby, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje, w szczególności ryzyko skojarzenia znaku zgłoszonego ze znakiem powszechnie znanym;

6) jeżeli na podstawie przepisów prawa krajowego lub prawa Unii Europejskiej przewidujących ochronę oznaczenia geograficznego lub nazwy pochodzenia osoba uprawniona do wykonywania praw wynikających z wcześniejszego ich zgłoszenia, o ile to oznaczenie lub nazwa zostanie zarejestrowane, może zakazać używania późniejszego znaku towarowego.

  1. Podstawą sprzeciwu, o którym mowa w art. 1526aust. 1lub art. 15217 ust. 1, mogą być również zgłoszenia znaków towarowych z wcześniejszym pierwszeństwem, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, o ile udzielone zostanie na nie prawo ochronne. Do czasu prawomocnego zakończenia wcześniejszych postępowań zgłoszeniowych, postępowanie w sprawie sprzeciwu zawiesza się.
  2. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, w przypadku, gdy wcześniejszy znak towarowy został zgłoszony lub zarejestrowany w trybie określonym w art. 4.

 

Skutki braku rozpowszechniania utworu

Skutki braku rozpowszechniania utworu

utworzone przez | paź 6, 2021 | Prawo autorskie, Prawo w filmie

Czy po pięciu latach prawo autorskie wraca do autora[1]?

Takie pytanie usłyszałam ostatnio od dwóch moich klientów. Obie sprawy dotyczyły sytuacji, w której została zawarta umowa przenosząca prawa autorskie do Scenariusza filmowego, ale w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy nie doszło do rozpowszechnienia Filmu[2], który miał powstać na jego podstawie.

Czy zatem spóźniony producent rzeczywiście traci prawo do Scenariusza ?

Prawo autorskie[3] wielokrotnie nakłada na nabywcę praw autorskich lub licencjobiorcę obowiązek rozpoczęcia korzystania z utworu w określonym czasie. Przepisy te mają działać mobilizująco na nabywcę lub licencjobiorcę. Podjęcie korzystania leży bowiem w interesie twórcy, który w tym celu udziela zgody lub przenosi prawo autorskie. Oprócz korzyści o charakterze osobistym, rozumianych jako dotarcie z twórczością do odbiorców, z rozpoczęciem korzystania z utworu mogą wiązać się korzyści majątkowe autora, jeżeli na jego wynagrodzenie składa się udział w zyskach z eksploatacji.

Utwór zależny

W pięcioletnim okresie powinno nastąpić rozpowszechnienie utworu zależnego, np. tłumaczenia lub ekranizacji. Zgonie z art. 2 ust. 3 Ustawy autor pierwowzoru może cofnąć zezwolenie na korzystanie z opracowania, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia nie doszło do rozpowszechnienia.[4]

Co do zasady Art. 2 Ustawy reguluje kwestie utworów zależnych. Biorąc pod uwagę relację między Scenariuszem a Filmem nie ulega wątpliwości, że ten drugi jest utworem zależnym wobec pierwszego. W przepisie mowa jest o cofnięciu zezwolenia. A zatem w mojej ocenie należy owo zezwolenie rozumieć jako udzielenie licencji. Co prowadzi do wniosku, że uzyskanie przez Producenta licencji do adaptacji Scenariusza może się wiązać z ryzykiem jej cofnięcia, po bezskutecznym pięcioletnim oczekiwaniu scenarzysty na premierę Filmu.

Nigdy jednak nie spotkałam się z sytuacją, w której producent filmowy zawierałaby umowę licencyjną do Scenariusza. Producenci zawsze dążą do zawarcia umowy przenoszącej prawa autorskie – i to zarówno do Scenariusza jako takiego, jak i do korzystania ze Scenariusza w ramach Filmu (zgodnie z art. 70 Ustawy).  Tak też było w obu sytuacjach, które stały się przyczynkiem dla tego artykułu.

Rozpowszechnianie utworu 

Zanim jednak przejdę do zagadnień dotyczących ściśle utworów audiowizualnych, omówię inny przepis, który wprowadza rygor rozpoczęcia eksploatacji utworu, tym razem w wymiarze dwu letniego terminu. Jest to art. 57 Ustawy, który określa sankcje związane z brakiem rozpowszechniania utworu przez nabywcę lub licencjobiorcę, w postaci:

  1. rozwiązania lub odstąpienia od umowy przez autora, oraz
  2. domagania się przez autora odszkodowania za szkodę wynikłą z braku rozpowszechnienia utworu, którego wysokość -w przypadku zawinionego uchybienia terminowi- stanowi dwukrotność wynagrodzenia twórcy.[5]

Czy zatem ten przepis może stanowić podstawę dla „powrotu praw autorskich”
do autora? Odpowiedź będzie twierdząca dla sytuacji w której autor przeniósł prawa a następnie odstąpił od umowy. Odstąpienie od umowy powoduje, że umowę uważa się za niezawartą a strony zwracają sobie to co świadczyły. A zatem do autora „wraca” prawo autorskie. Druga możliwość zachowania się autora to wypowiedzenie umowy. Jeżeli autor wypowie umowę licencyjną, oznacza to koniec możliwości korzystania z utworu przez licencjobiorcę. Zatem autor może udzielić licencji kolejnemu podmiotowi, co może to być rozumiane jako „powrót uprawnienia do autora”.[6]

Szczególne przepisy dotyczące utworów audiowizualnych

Czy jednak art. 57 Ustawy będzie miał zastosowanie do dwóch opisanych na wstępie sytuacji? Otóż nie – ponieważ umowa ze scenarzystą (co do zasady) nie dotyczy zobowiązania do rozpowszechnienia utworu – Scenariusza, ale jego opracowania – Filmu.

Na przeszkodzie staną również przepisy szczególne prawa autorskiego dotyczące utworów audiowizualnych, w tym przypadku art. 72 Ustawy. [7] Inaczej mówiąc art. 57 Ustawy nie ma zastosowania do utworów zależnych i do utworów audiowizualnych.

Art. 72 Ustawy wprowadza co prawda ten sam pięcioletni termin na rozpoczęcie korzystania, ale dotyczy on Filmu i określa zupełnie inny skutek jego upływu. Mianowicie ten, że scenarzysta może udzielić zezwolenia (licencji) innemu podmiotowi (w tej sprawie producentowi) na wykorzystanie scenariusza. Skutek będzie taki, że zarówno pierwszy jak i drugi producent będą mogli wykorzystać Scenariusz.

Muszę tutaj dodać kolejne zastrzeżenie, że omawiany przepis jest ściśle powiązany z art. 70 prawa autorskiego i będzie miał zastosowanie tylko do tych sytuacji, gdy producent nabywa prawo autorskie do korzystania ze Scenariusza w ramach Filmu jako całości, a autor zachowuje swoje prawa do samodzielnego korzystania ze Scenariusza. Natomiast jeżeli scenarzysta przeniesie na producenta prawa autorskie i zależne do Scenariusza na wszystkich polach eksploatacji, to nie będzie już uprawniony do udzielania jakichkolwiek zgód. Ponieważ jednak, jak już pisałam wyżej, producenci dążą do nabycia wszystkich możliwych praw, autor zazwyczaj nie będzie mógł zrealizować uprawnienia przewidzianego w art. 72 Ustawy.  

 

Radca prawny Elżbieta Figat-Michalak

[1] Jako autora rozumiem również każdego uprawnionego z tytułu autorskich praw majątkowych do utworu.

[2] Używam nazwy film dla określenie utworu audiowizualnego w rozumieniu Ustawy.

[3] Ustawa z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w tekście „Ustawa”.

[4] Art. 2. Ust. 5 Ustawy Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.

[5] Art. 57 Ustawy 1. Jeżeli nabywca autorskich praw majątkowych lub licencjobiorca, który zobowiązał się do rozpowszechniania utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania w umówionym terminie, a w jego braku – w ciągu dwóch lat od przyjęcia utworu, twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć i domagać się naprawienia szkody po bezskutecznym upływie dodatkowego terminu, nie krótszego niż sześć miesięcy.

2.Jeżeli wskutek okoliczności, za które nabywca lub licencjobiorca ponosi odpowiedzialność, utwór nie został udostępniony publiczności, twórca może się domagać, zamiast naprawienia poniesionej szkody, podwójnego wynagrodzenia w stosunku do określonego w umowie o rozpowszechnienie utworu, chyba że licencja jest niewyłączna.

  1. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do utworów architektonicznych i architektoniczno-urbanistycznych.

[6] Komentarz dotyczy umowy licencji wyłącznej. W przypadku licencji niewyłącznych autor może udzielić zgody na korzystnie z utworu na tym samym polu eksploatacji nieograniczonej liczbie licencjobiorców.

[7] Art. 72 Ustawy Twórca utworu zamówionego do utworu audiowizualnego może, po upływie pięciu lat od przyjęcia zamówionego utworu, zezwolić na rozpowszechnianie tego utworu w innym utworze audiowizualnym, jeżeli w tym terminie nie doszło do rozpowszechnienia utworu audiowizualnego z jego utworem. Strony mogą skrócić ten termin.

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcaprawnyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.

 

Pola eksploatacji znaku towarowego

Pola eksploatacji znaku towarowego

utworzone przez | lip 5, 2021 | Prawo autorskie, Znaki towarowe

W tym poście napiszę o tym jak skutecznie nabyć prawa autorskie do znaku towarowego.

Czy każdy znak towarowy jest utworem?

Znak nie musi być utworem i często nie jest. Nie ma bowiem wymogu, aby znak towarowy posiadał szczególne walory artystyczne. Zgodnie z Ustawą prawo własności przemysłowej[1] (PWP) „znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które umożliwia odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz jest możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony”(art. 120 PWP). Proste znaki słowne np. Poczta Kwiatowa®[2] co do zasady nie są utworami, ponieważ „nie posiadają autonomicznej wartości twórczej”[3]. Sam pomysł użycia danego słowa lub wyrażenia w funkcji znaku towarowego nie korzysta z ochrony prawno-autorskiej.  Wynika to wprost z art. 1 ust. 2¹ Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [4] (Prawo Autorskie), zgodnie z którym idea nie jest utworem.

Natomiast Sąd Najwyższy w cytowanym wyżej orzeczeniu stwierdził, że „o uzyskaniu statusu utworu nie decyduje sposób korzystania z danego wytworu”. Zatem użycie słowa lub innego wytworu w funkcji znaku nie nada im cech utworu. Z drugiej strony użycie utworu w funkcji logo nie skutkuje zmianą statusu prawno-autorskiego, w tym ograniczeniem praw autorskich twórcy.

Można więc założyć, że prawa autorskie dotyczą znaków graficznych (w tym deseni) i znaków słowno-graficznych, dźwiękowych oraz form przestrzennych np. kształtu towaru lub opakowania. Natomiast wyjątkowo utworem będą znaki słowne, np. litery lub cyfry.

 

Czy nabycie praw autorskich  jest konieczne z punktu widzenia prawa własności przemysłowej ?

Tak. Osoba uprawniona z tytułu majątkowych praw autorskich do utworu wykorzystywanego w funkcji znaku (np. sam autor) może skutecznie złożyć sprzeciw wobec rejestracji znaku lub doprowadzić do nieważnienia rejestracji. (art. 152 a oraz 164 PWP). Podstawą sprzeciwu będzie naruszenie praw autorskich o ile zgłaszający ich nie nabędzie. Innymi słowy brak dołożenia należytej staranności przy nabywaniu praw autorskich może skutkować ryzykiem utraty prawa ochronnego do znaku towarowego oraz zarzutami o naruszenie praw autorskich do utworu.

 

Jak skutecznie nabyć prawa autorskie do znaku ?

W celu skutecznego nabycia prawa autorskiego do znaku towarowego będącego utworem, należy spełnić wszystkie wymagania określone dla takiej umowy poprzez Prawo Autorskie. O umowie przeniesienia autorskich praw majątkowych pisałam już wcześniej, dlatego odsyłam Was do moich wpisów na blogu https://radcaprawnyefm.pl/umowa-przeniesienia-autorskich-praw-majatkowych-cz-i/.

Obok tych niezbędnych elementów umowy są jeszcze dwa zagadnienia szczególne, których regulacja będzie konieczna, jeżeli utwór ma być wykorzystywany w funkcji znaku towarowego: określenie sposobu korzystania z utworu oraz przeniesienie praw na szczególnym polu eksploatacji.

 

Sposób korzystania ze znaku towarowego.

Przykładowe sposoby korzystania ze znaku zostały wprost wymienione w PWP jako: umieszczanie znaku na towarach lub ich opakowaniach, oferowanie i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich import lub eksport a także oferowanie lub świadczenie usług pod tym znakiem oraz umieszczanie znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług. I na końcu posługiwanie się nim w celu reklamy (art. 154 PWP). Wydaje mi się, że w tym zakresie treść PWP odpowiada powszechnemu rozumieniu korzystania ze znaku.

Sposób korzystania z utworu.

Sprawa jest bardziej skomplikowana w przypadku utworów. Prawo Autorskie mówi tak: „Jeżeli w umowie nie określono sposobu korzystania z utworu, powinien on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami” (art. 49 Prawa autorskiego).

Prawo wskazuje wytyczne dla ustalania dopuszczalnego zakresu korzystania z utworu przez nabywcę. Zakres korzystania powinien wynikać przede wszystkim z treści umowy wprost lub poprzez dokładne opisanie samego utworu.

Przykładowo, jeżeli przedmiotem umowy jest grafika stanowiąca ilustrację do tekstu literackiego – to strony mogą wyraźnie wskazać zakres korzystania. Ale nawet gdy tego nie zrobią, będzie on  wynikał z celu i charakteru utworu tj. wydanie w formie książkowej wraz z tekstem. W tym wypadku, przy braku wyraźnego wskazania, że grafika może być wykorzystana w funkcji znaku towarowego uznałabym, że nabywca ilustracji przekroczył uprawnienia z umowy dokonując zgłoszenia grafiki jako znaku towarowego.

Inaczej będzie gdy strony w umowie opiszą utwór graficzny jako: logo, logotyp, oznaczenie towarów lub usług przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji uważam za bezsporny wniosek, że korzystanie przez nabywcę praw autorskich z grafiki w funkcji znaku towarowego i jego rejestracja będą zgodne z celem i przeznaczeniem utworu.

Pola eksploatacji utworu.

Jak już zapewne wiesz (np. z moich wcześniejszych wpisów:  https://radcaprawnyefm.pl/umowa-przeniesienia-autorskich-prawa-majatkowych-cz-ii/) każda umowa przeniesienia praw autorskich powinna wskazywać pola eksploatacji. Jest to konieczne dla ustalenia w zakresie jakich pól doszło do przeniesienia prawa autorskiego.

Jako pole eksploatacji rozumie się sposób korzystania z utworu wyodrębniony technicznie pozwalający na dotarcie do nowej grupy odbiorców, samodzielny w sensie ekonomicznym. Przy czym decydujące znaczenie ma samodzielność ekonomiczna.[5]

Prawo Autorskie nie definiuje pola eksploatacji, ale przykładowo je wymienia w następujący sposób:

  1. w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  2. w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
  3. w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

 

Pola eksploatacji znaku towarowego

Celem tego wpisu jest odpowiedź na pytanie jak skutecznie nabyć prawa autorskie do utworu w celu korzystania z tego utworu w funkcji znaku towarowego. Aby nabycie było prawidłowe umowa powinna wskazywać prawidłowe pola eksploatacji.  Czy korzystanie ze znaku towarowego stanowi odrębne pole eksploatacji z punktu widzenia pól eksploatacji wymienionych przez Prawo Autorskie? Moim zdaniem taka eksploatacja utworu nie jest odrębna technicznie i nie pozwala na dotarcie do nowej grupy odbiorców, ale stanowi odrębną wartość ekonomiczną. Dlatego zawierając umowę w przedmiocie przeniesienia praw autorskich w celu korzystania z utworu w funkcji znaku towarowego koniecznie należy wskazać odrębne pole eksploatacji.

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

[1] Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej.

[2] Prawo Ochronne nr Z.333258, UPRP

[3] Wyrok SN z 22.06.2010 r., IV CSK 359/09, OSNC 2011, nr 2, poz. 16.” „1. Krótka jednostka słowna, pełniąca rolę znaku towarowego, może być utworem w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.), jeżeli wykazuje autonomiczną wartość twórczą.” 2.Z art. 1 ust. 1 Prawa autorskiego wynika, że objęcie dzieła ochroną prawnoautorską nie zależy od jego przeznaczenia. Użytkowy charakter i cel powstania dzieła nie pozbawia go charakteru utworu w rozumieniu tego przepisu, jeżeli spełnione są określone w nim pozytywne przesłanki. 3. Dany wytwór, w tym krótka jednostka słowna, musi posiadać autonomiczną wartość twórczą, autonomiczne cechy utworu, określone w prawie autorskim i zdolność do samodzielnej egzystencji na różnych polach eksploatacji. O uzyskaniu statusu utworu nie decyduje natomiast sposób korzystania z danego wytworu, co jest szczególnie wyraźne, gdy chodzi, jak w rozważanym wypadku, o pojedyncze słowo. 4. Sama idea, pomysł, polegający na połączeniu określonego słowa ze sposobem jego wykorzystania w ściśle określonym celu, nie podlega ochronie prawnoautorskiej.”

[4] Ustawa z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

[5] Tak Tomasz Targosz w komentarzu do art. 50, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Komentarz LEX Redakcja naukowa Damian Flisak, LEX a Wolters Kluwer Business Warszawa 2015r.

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcaprawnyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.

Znak towarowy, oryginalny czy dostępny?

Znak towarowy, oryginalny czy dostępny?

utworzone przez | mar 30, 2021 | Prawo autorskie, Znaki towarowe

Postanowione pytanie nie jest teoretyczne a pomysł na artykuł pochodzi z mojej praktyki kancelaryjnej. Zajmuję się głównie prawem autorskim oraz prawem do znaków, które to dziedziny się przenikają. I dzisiaj omówię zagadnienie na stuku tych dwóch dziedzin prawnych.

Poniżej opiszę podwójną naturę znaków towarowych, których regulacja znajduje się w prawie własności przemysłowej[1], a które równocześnie są utworami w rozumieniu prawa autorskiego[2].  Celem jest zwrócenie uwagi na odmienne rygory ustalone w tych dwóch ustawach, które mogą skutkować zagrożeniem rejestracji, nawet gdy znak jest utworem do którego zostały poprawnie nabyte majątkowe prawa autorskie.

Poniższy tekst dotyczy w szczególności znaków graficznych (w tym deseni) i słowno-graficznych, przestrzennych form znaków towarowych – w tym kształtu towaru lub opakowania oraz dźwięku. Natomiast w mniejszym stopniu dotyczy znaków słownych, w tym liter albo cyfr – które też mogą być znakiem towarowym, ale wyjątkowo będą stanowiły utwór.

Oryginalny utwór

Potoczne rozumienie utworu jest szersze niż jego definicja ustawowa. Zgodnie z art. 1 prawa autorskiego, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, z zastrzeżeniem wynikającym z ust. 2¹ tegoż artykułu, który mówi że ochroną może być objęty wyłącznie sposób wyrażenia. Nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

Moim zdaniem w każdym utworze – w tym w utworach graficznych używanych w funkcji znaku towarowego – można wyodrębnić sposób wyrażenia oraz pomysł, koncepcję czy ideę, którą wyraża.

Jak już wcześniej pisałam na blogu (https://radcaprawnyefm.pl/utwor-zalezny-czy-inspirowany/), utwór inspirowany wykorzystuje elementy niechronione utworu pierwotnego. Zatem autorzy mogą swobodnie tworzyć utwory inspirowane, nawiązywać lub przetwarzać idee, koncepcje oraz style innych utworów. W przeciwieństwie do utworu zależnego (opracowania), który przetwarza chronione elementy utworu (sposób wyrażania) i którego eksploatacja powinna zostać poprzedzona uzyskaniem zgody autora utworu pierwotnego (pisałam o tym https://radcaprawnyefm.pl/od-czego-zalezy-prawo-zalezne/). Z punktu widzenia prawno autorskiego autor winien stworzyć utwór subiektywnie nowy, nadając mu indywidualne osobiste  piętno twórcze.

Zatem utwór graficzny, który będzie używany jako znak, może zawierać niechronione elementy innych utworów lub naśladować styl lub manierę innych utworów graficznych. Prawa autorskie do takiego znaku będą przysługiwały wyłącznie jego twórcy, który może złożyć oświadczenie, że grafika nie jest utworem zależnym i korzystanie z niej nie wymaga zezwolenia osoby trzeciej. W rozumieniu prawa autorskiego mamy do czynienia nadal z oryginalnym utworem – pomimo tego, że wykorzystuje on znane style czy maniery.

Dostępny znak towarowy

Zgodnie z prawem własności przemysłowej znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.[3] Urząd Patentowy RP weryfikuje zgłoszone oznaczenia pod kątem bezwzględnych przeszkód rejestracji (już o tym pisałam https://radcaprawnyefm.pl/kilka-przepisow-ktore-musisz-znac-projektujac-logo/), po czym znak jest publikowany, co rozpoczyna 3 miesięczny okres sprzeciwowy.

Sprzeciw może wnieść w szczególności osoba, której przysługują prawa osobiste lub majątkowe doznające uszczerbku w następstwie używania znaku. Do tego kręgu zaliczane są osoby, którym przysługują autorskie prawa do znaku (w tym też prawa zależne).

Prawo własności przemysłowej wprowadza jako względną przeszkodę rejestracji – brak  dostępności znaku. Znak jest dostępny, jeżeli inne podmioty nie mogą skutecznie sprzeciwić się rejestracji znaku z tego powodu, że jest on:

– identyczny ze znakiem towarowym, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów;

– identyczny lub podobny do znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje, w szczególności ryzyko skojarzenia znaku zgłoszonego ze znakiem wcześniejszym;

– identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli używanie zgłoszonego znaku bez uzasadnionej przyczyny mogłoby przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.[4]

Zatem wprowadzone przez prawo własności przemysłowej pojęcie „skojarzenia” w mojej opinii może odpowiadać temu, że znaki są oparte na tej samym pomyśle lub idei. To podobieństwo między oznaczeniami nie prowadzi do naruszenia praw autorskich (bo nie dotyczy elementów chronionych utworu), ale skutkuje powiązaniem tych znaków przez klientów, ponieważ znaki są oparte na tej samej koncepcji. Moim zdaniem podobieństwo między znakami może wynikać z użycia tego samego stylu.

Znak towarowy oryginalny i dostępny!

Pomimo tego, że znak stanowi oryginalny utwór, może nie być dostępny
w rozumieniu prawa własności przemysłowej. Wykorzystanie koncepcji lub stylu formy przedstawieniowej znaku towarowego,  pomimo, że nie narusza praw autorskich autora/uprawnionego do znaku wcześniejszego może naruszać normy prawa własności przemysłowej w sposób, który będzie skutkował odmową rejestracji.

 

r.pr. Elżbieta Figat-Michalak

[1] Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. prawo własności przemysłowej, dalej „prawo własności przemysłowej”

[2] Ustawa z dnia 04 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dalej „prawo autorskie”

[3] Art. 120 Ustawy prawo własności przemysłowej.

[4] Pozostałe przesłanki są wymienione w art. 132 (1) Prawo własności przemysłowej.

 

Pozostawienie komentarza pod artykułem będzie uważane, za wyrażenie przez Panią/Pana zgody w rozumieniu art. 6 ust. 1. lit. a RODO na przetwarzanie danych osobowych w celu opublikowania Pani/Pana imienia i nazwiska lub „nick” jako autora zamieszczonego komentarza. Udzielona zgoda może być wycofana w każdym czasie poprzez kontakt na adres e-mail Kancelarii kontakt@radcaprawnyefm.pl lub poprzez usunięcia komentarza. Wskazuję, że wycofanie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Dane będą przetwarzane do czasu wycofania zgody.